استرس افزایش یافته در ورزشکاران می تواند منجر به اثرات منفی فیزیکی و روانی بر روی آنان و کاهش توان و کارائی ورزشکار گردد، ورزشکار عرق سرد می کند و درباره نتیجه رقابت خود نگرانی مضاعفی دارد و در می یابد که تمرکز کافی را برای انجام رقابت ندارد.
این امر مربیان را بر آن داشت که به رشته روانشناسی ورزشی و نقش بخصوص آن در مدیریت استرس ورزشکاران علاقه مند شوند و این علاقه مندی بخصوص در مورد تکنیک هایی بود که سبب کاهش استرس و افزایش تمرکز ورزشکار می شدند. روانشناسی ورزشی یک ابزار بسیار قدرتمند درپیروزی یک ورزشکار به حساب می آید و تاکید روز افزونی بر آن می شود. تاکید بر چهار ویژگی ذهنی ورزشکاران اساس این رشته می باشد که در زیر به آنها می پردازیم.
تمرکز روان شناسی موفقیت در ورزش
یک ویژگی ذهنی است که در آن فرد بر کار خاصی متمرکز شده و تمام ذهن خود را معطوف آن کار و انجام بهینه آن می کند. چنانچه ورزشکاری تمرکز مناسبی نداشته باشد نمی تواند توانایی های خود را به صورت موثر در جهت رسیدن به هدف که همان پیروزی بر حریف می باشد به کار گیرد و نتیجه مناسبی را کسب نمی کند.
• نوع تمرکز در ورزش های مختلف تفاوت دارد :
تمرکز پایدار : در دوهای مسافت ، دوچرخه سواری، تنیس و اسکواش
تمرکز لحظه ای و ناگهانی : در کریکت، گلف و رخدادهای میدانی ( دومیدانی )
تمرکز عمیق : در دوهای سرعت و اسکی
طبق تحقیقات بعمل آمده اگر ورزشکاران از نظر آمادگی جسمانی وآمادگی تاکتیکی وفنی در شرایط مطلوبی قرار داشته باشند 50% شرایط شرکت در یک مسابقه را دارند زیرا 50%بعد شرایط ذهنی و روانی است
بعبارتی اگر ورزشکاری شرایط مطلوبی ذهنی و روانی بسر نبرد مسلما نمی تواند در مسابقه نمایش خوبی ارایه دهد یعنی می توان گفت شرایط روانی تاثیر مستقیم بر شرایط جسمانی و تاکتیکی وفنی را دارد.
شاید این مورد برای خیلی از ورزشکاران پیش آمده باشد که اشاره ایی هر چند مختصر به آ نها می نمایم
موضاعاتی که ذهن ورزشکاران بیشتر بخود جلب می کنند شامل روابط عاطفی و روابط اجتماعی…..
دراغلب موارد ورزشکاران آنقدر تحت تاثیر قرار میگیرند وبطور مداوم ذهن خویش را معطوف آن موضوع قرار می دهند واز آن روابط لذت برده و خوش هایی زودگذری را تجربه می کنند
که آنها را از مسیر اصلی زندگی ورزشی دور می نماید
ویا اینکه اتفاقات ناگوار همانند مرگ عزیزان وحوادث غیره منتظره …..
در روحیاتشان تاثیر گذاشته وشوک خیلی بزرگی بر آن مستولی می گردد که براحتی نمی تواند با این واقعیت کنار بیاید وتمام ذهن وروحش را تحت الشعاع قرار می دهد
که در پاره ایی از مواقع حتی احساس خوبی برای رفتن بر سر تمرین را هم ندارد
امابر حسب تعهد که برباشگاه وتیم دارند بر سر تمرین حاضر می شوند اما تمرکز لازم وانرژی کافی را در تمرین نداشته و از یک تمرین خوب وبا کیفیت محروم می شوند و مسلما ورزشکا رنمی تواند در یک مسابقه بازی خوب وقابل قبولی از خود به نمایش بگذارد
که این عدم ارایه توانمندی یک ورزشکار باز خورد پیا مد های بسیار نا گواری برای ورزشکاران در پی خواهد داشت
• راه های کسب تمرکز:
لازم است ورزشکار بر راه های رسیدن به هدف نهایی خود تمرکز کند مثلا چنانچه ژیمناستیک کار می کند لازم است بر مراحل انجام تکنیک های هر حرکتی که می خواهد طی مسابقه انجام دهد تمرکز کند. استفاده از تصویر سازی ذهنی و تصور کردن خود طی انجام آن حرکت در کسب این نوع تمرکز بسیار می تواند مفید باشد.
ورزشکار می تواند روزهای قبل از مسا بقه، شب قبل از مسابقه و حتی در زمان قبل از مسابقه چندین بار آنچه را که طی مسابقه انجام خواهد دارد را تمرین کند و به صورت عملی اجرا کند تا هماهنگی عصب عضله و تمرکز درونی وی تقویت گردد. این امر کمک می کند تا بدن ورزشکار بهترین نتیجه را کسب کند.
اعتماد به نفس
یعنی اعتقاد به توانایی های خود. ورزشکاری می تواند به هدف خود برسد که این امر که وی می تواند به هدف برسد اعتقاد داشته باشد، حتی اگر فرد توانایی رسیدن به هدف را داشته باشد اما اعتقاد به رسیدن به هدف را نداشته باشدنمی تواند به هدف برسد. هنگامی که ورزشکاراری اعتماد به نفس مناسبی داشته باشد می تواند حتی وقتی که کارها بصورت دلخواه پیش نرود روحیه خود را حفظ کند و کماکان برای پیروزی خود اشتیاق و تلاش خود را حفظ کند. برای بهبود اعتماد به نفس ورزشکار می تواند از تصویر سازی ذهنی استفاده کند به این صورت که :
• موفقیت های قبلی خود را به یاد بیاورد و آنها را مجسم کند تا به احساس موفق بودن و لذت پیروزی دست یابد.
• سناریو های شکست دادن حریف و یا انجام حرکات ورزشی را تجسم کند.
کنترل هیجانات
منظور ازکنترل هیجانات وزشکار این است که بدانیم ورزشکار چه موقع و چرا دچار هیجانات می شود تا بتوانیم این هیجانات را در مسیر درست هدایت کنیم. در هیجان مضر که سبب کاهش عملکرد ورزشکار می شوند عبارتند از خشم و اضطراب.
پشتکار و تعهد ورزشی
کارایی و موفقیت ورزشکار به این امر بستگی دارد که طی سال ها ورزش در زمینه راه های مختلف کسب آمادگی پشتکار مناسبی داشته باشد. یک ورزشکار برای موفقیت در امر ورزش بخصوص وقتی که به صورت حرفه ای انجام گیرد لازم است که بسیاری از مسائل زندگی و روابط خود با خانواده ، دوستان و ….. را دوباره تنظیم کند و این امر پشتکار مضاعف را می طلبد.
عللی که می تواند تعهد پشتکار ورزشکار را تحلیل ببرد عبارتند از :
• عدم مشاهده پیشرفت در امر ورزشی
• آسیب های ورزشی
• فقدان علاقه کافی به انجام ورزش مربوطه
• اضطراب های مرتبط با ورزش و رقابت
• عدم تعهد به انجام وظایف در سایر هم تیمی ها
بسیاری از افراد مثل مربی، دوستان، پزشک تیم و …. می توانند با دادن انرژی مثبت و فیدبک مثبت به ورزشکاران بخصوص در دوران آسیب دیدگی، کارائی پائین و بیماری انگیزه و پشتکار و تعهد ورزشکار را حفظ و افزایش دهند و به این ترتیب شروعی دوباره را برای وی متصور باشند.
