کبد چرب نوعی بیماری است که به خاطر تجمع چربی بیش از حد یا استئاتوز در کبد به وجود می‌آید. در شروع این بیماری، علائم خاصی بروز نمی‌کند اما با پیشروی بیماری، اوضاع بیمار هم وخیم‌تر می‌شود. در برخی از موارد، بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی به تغییر چرب یا استئاتوز غیرالکلی دچار می‌شوند و پیشرفت این وضعیت هم بیماریها و مشکلات دیگری مانند زخم، سیروز کبدی و عملکرد نامطلوب کبد را به همراه دارد. کبد چرب با چاقی مفرط، فشار خون بالا، دیابت و کلسترول بالا در ارتباط است. ضمنا استئاتوز یا کبد چرب غیرالکلی در اثر مصرف الکل به وجود نمی‌آیند. در کشورهای مختلف دنیا بیماری و علائم کبد چرب رایج است. احتمال وقوع علائم کبد چرب در دوران بارداری هم وجود دارد. بیماری‌های مرتبط با مصرف الکل هم موجب وقوع سیروز می‌شوند اما کبد چرب غیرالکلی با این بیماریها متفاوت است و شیوه تشخیص و درمانی جداگانه دارد.
- بیماری کبد چرب غیرالکلی به خاطر تجمع بیش از حد چربی در کبد به وجود می‌آید؛
- بسیاری از افراد بدون وجود هیچ علامت خاصی به کبد چرب دچار هستند اما در بعضی از موارد وضعیت بیمار به‌مرور وخیم‌تر می‌شود؛
- علت اصلی ابتلا به بیماری کبد چرب مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که چاقی عاملی برای دچار شدن به این بیماری است؛
- رژیم غذایی سالم و متعادل که در آن خبری از قند و چربی ترانس نیست از بروز کبد چرب جلوگیری می‌کند یا به درمان کبد چرب کمک خواهد کرد؛
- افراد مبتلا به کبد چرب باید از مصرف الکل خودداری کنند یا میزان مصرف خود را کاهش بدهند.
گریدها و علائم کبد چرب چیست؟
کبد عضوی از بدن است که سموم بدن را دفع می‌کند. درصورتی‌که کبد از عهده این کار برنیاید، علائم مختلفی ظاهر خواهند شد. اگر بدن بیش از حد چربی تولید کند یا سوخت‌وساز چربی‌ها به‌درستی انجام نشود، این ماده در کبد جمع و ذخیره خواهد شد. تجمع بیش از حد چربی در کبد، فرد را به بیماری کبد چرب مبتلا می‌کند. تداوم تجمع چربی در بعضی از بیماران، استئاتوز و نهایتا سیروز و نارسایی کبد را به دنبال خواهد داشت.
در بیشتر افراد، کبد چرب معمولا بدون علامت خاصی است، اما بعضی از علائم عجیب آن به شرح زیر است:
۱. خارش پوست
معمولا خارش پوست تا زمانی که آزردگی و تحریک پوستی خاصی به وجود نیامده است، چندان جدی گرفته نمی‌شود، اما باید بدانید که احتمالا علت خارش پوست، وجود صفرا در خون باشد. وجود صفرا در خون هم ناشی از تخریب و آسیب‌دیدگی کبد است. زمانی که مجرای صفرا مسدود باشد، صفرا به جریان خون وارد می‌شود. در نتیجه این ماده زیر پوست قرار می‌گیرد و خارش به وجود می‌آورد.
۲. آنژیوم عنکبوتی
آنژیوم عنکبوتی یکی دیگر از علائم کبد چرب است. در این حالت، مویرگ‌های عنکبوتی‌شکلی زیر پوست ظاهر می‌شوند. علت به وجود آمدن این مویرگ‌ها، افزایش میزان استروژن در بدن است و نشان می‌دهد که کبد به‌درستی کار نمی‌کند و سوخت‌وساز هورمون‌ها به‌درستی انجام نمی‌شود. رگ‌های مذکور به دلیل بزرگ شدن سرخرگچه ایجاد می‌شوند. سرخرگچه‌ها رگ‌های خونی با قطری کم هستند که سرخرگ‌ها را به مویرگ‌ها وصل می‌کنند.
۳. کبودی و خون‌ریزی
اگر بعد از هر صدمه‌ای که به بدن‌تان وارد می‌شود به‌راحتی دچار کبودی و خون‌ریزی می‌شوید، احتمالا کبدتان به درستی کار نمی‌کند. یعنی پروتئین‌هایی که برای انعقاد خون نیاز دارید دیگر به اندازه کافی تولید نمی‌شوند.
۴. بوی بد دهان
بوی بد دهان نشانه بیماریها و مشکلات مختلفی مانند سینوزیت و بیماری های لثه است. علاوه بر اینها، بوی بد دهان می‌تواند یکی از علائم کبد چرب هم باشد. بوی دهان ناشی از نارسایی کبدی در بیماران مبتلا به سیروز کبدی با عنوان فِتور هپاتیکوس هم شناخته می‌شود. این عارضه باعث ایجاد بویی شبیه کپک‌زدگی است که به واسطه وجود سطح بالای متیل‌دی‌سولفید در خون ایجاد می‌شود.
۵. قرمزی کف دست
قرمزی، خارش و سوزش کف دست‌ها معروف به اِریتمای کف دست هم یکی از علائم کبد چرب است و به خاطر غیرعادی شدن سطح هورمون‌ها در خون به وجود می‌آید.
۶. وجود لک‌های پوستی و کک و مک
اگر کبد به درستی فعالیت نکند، روی پوست لک‌های قهوه‌ای رنگی به وجود می‌آید. علت این است که استروژن در بدن افزایش می‌یابد و آنزیمی حاوی مس به نام تیروزیناز در بدن شروع به رنگ‌ریزه‌های پوستی (مِلانین) می‌کند. در نتیجه روی پوست بدن لکه‌ها و کک‌ومک ایجاد می‌شود.
۷. کاهش تمرکز
یکی از علائم کبد چرب هم از دست رفتن تمرکز است. پس اگر اخیرا مدام حواس‌تان پرت می‌شود و تمرکز کافی ندارید شاید باید به وضعیت کبدتان بیشتر رسیدگی کنید. سم‌زدایی و تأمین انرژی بدن دو نمونه از مهم‌ترین وظایف کبد است. حال اگر میزان سموم موجود در خون‌تان به واسطه عملکرد نامناسب کبد بیشتر از حد قابل‌تحمل شود، عملکرد مغزتان هم تحت الشعاع قرار خواهد گرفت. وقتی سوخت و ساز انرژی در بدن به درستی انجام نشود، خستگی و کاهش تمرکز به وجود می‌آید. شکل حاد این مشکل، فراموشی و رفتن به اغما است.
گرید کبد چرب
۱. کبد چرب
بیش از ۵ تا ۱۰ درصد از وزن کبد را چربی تشکیل می‌دهد، اما اگر میزان چربی از این مقدار بیشتر شود، کبد چرب یا کبد چرب غیرالکلی به وجود می‌آید. ابتلا به این وضعیت چندان مطلوب نیست، اما شدت و وخامت آن هم به‌قدری نیست که علائم یا مشکلاتی خاص را به همراه داشته باشد. بیشتر افرادی که مبتلا به کبد چرب در این سطح هستند، اصلا متوجه وجود این مشکل در بدن‌شان نمی‌شوند و معمولا زمانی از مشکل خود باخبر می‌شوند که به‌خاطر تشخیص مشکلات دیگر، مجبور به انجام آزمایش‌هایی شده و در حین تشخیص بیماریها و مشکلات دیگر از وجود این عارضه هم باخبر می‌شوند. در بیشتر افراد، کبد چرب در همین سطح باقی می‌ماند و پیشروی بیماری رخ نمی‌دهد.
۲. استئاتوز غیرالکلی
اگر تجمع چربی در کبد ادامه پیدا کند و این عضو از بدن ملتهب شود، استئاتوز غیرالکلی رخ می‌دهد. حدود ۷۵ درصد بیماران دچار التهاب کبد و هپاتومگالی می‌شوند. علائم این بیماری به شرح زیر است:
- کاهش وزن؛
- حالت تهوع؛
- کاهش اشتها؛
- ناراحتی و التهاب در قسمت بالای شکم؛
- خستگی و کوفتگی به شکل ضعف عضلات و کمبود انرژی.
علائم این مشکل احتمالا نامشخص و گنگ هستند و با بیماریها و مشکلات دیگر هم‌پوشانی دارند. برای تشخیص استئاتوز غیرالکلی از بیماریها و مشکلات دیگر باید آزمایش‌هایی انجام شود. دانشمندان دقیقا نمی‌دانند که چرا بعضی از افراد بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
۳. سیروز و نارسایی کبدی
پیشروی استئاتوز غیرالکلی در حدود ۱۰ تا ۲۵ درصد مبتلایان به سیروز و نارسایی کبدی می‌انجامد. علائم این مشکلات به شرح زیر هستند:
- ضعف و خستگی؛
- حالت تهوع، استفراغ و اسهال؛
- درد و تورم شکمی؛
- مدفوع تیره و قیرمانند؛
- زردی پوست و چشم موسوم به یرقان؛
- گیجی، فقدان تمرکز، از دست رفتن حافظه و توهم؛
- خارش پوست؛
- خون‌ریزی و کبودی آسان بدن.
در موارد حاد نیز نیاز به پیوند کبد به‌وجود می‌آید.
